ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Μύθος #6
Τα αιολικά πάρκα ευθύνονται για τις πυρκαγιές.
Η εγκατάσταση ανεμογεννητριών, όπως και πολλών άλλων δραστηριοτήτων, επιτρέπεται σε δάση και δασικές εκτάσεις ύστερα από μελέτη και άδεια. Επομένως, δεν υπάρχει κίνητρο να καεί μια έκταση προκειμένου να γίνει μια επέμβαση η οποία ήδη επιτρέπεται.
Επιπλέον, η καταστροφή μιας δασικής έκτασης οδηγεί υποχρεωτικά στην αυτόματη κήρυξή της ως αναδασωτέας. Αυτό συνεπάγεται σαφώς αυξημένες προϋποθέσεις, περισσότερους όρους προστασίας αλλά και πρόσθετα έργα για την εγκατάσταση σε αναδασωτέα έκταση. Συνεπώς, σε δάσος ή δασική έκταση που επλήγη από πυρκαγιά, όχι μόνο δεν υπάρχει διευκόλυνση εγκατάστασης ανεμογεννητριών, αλλά αντιθέτως υφίσταται αύξηση της δυσκολίας, του χρόνου και του κόστους τόσο ως προς το εύρος των απαραίτητων μελετών και προϋποθέσεων όσο και ως προς τα έργα που πρέπει να γίνουν.
Αισχροί ισχυρισμοί, fake news και χυδαία υπονοούμενα ότι οι πυρκαγιές καταστρέφουν δάση ώστε να φυτρώσουν μετά ανεμογεννήτριες ή για να διανοιχθούν οι δρόμοι από όπου θα περάσουν οι ανεμογεννήτριες, εμφανίζονται συχνά στον δημόσιο διάλογο παρά την εμπεριστατωμένη κατάρριψη του μύθου αυτού1, 2.
Πρόσθετες δυσκολίες για την εγκατάσταση σε περίπτωση πυρκαγιάς5
Η καταστροφή μιας έκτασης από πυρκαγιά δημιουργεί άλλου είδους απαιτήσεις για την κατασκευή του έργου, που δεν υπήρχαν προηγουμένως και οι οποίες, ανάλογα με τη φύση του εδάφους, μπορεί να είναι σημαντικές π.χ. απαιτήσεις για τη στήριξη των εδαφών, την προστασία από νέα φυσικά φαινόμενα που πιθανόν να εμφανιστούν και μπορεί να σχετίζονται με τη ροή των επιφανειακών υδάτων ή πλημμυρικά φαινόμενα λόγω της καταστροφής της δασικής βλάστησης, ανάγκη κατασκευής μεγαλύτερων και περισσότερων τεχνικών έργων για την απορροή των υδάτων, ανάγκη για κατάλληλους χάνδακες σε όλο το μήκος της οδοποιίας για την απορροή μεγαλύτερων ποσοτήτων επιφανειακών υδάτων, συχνότερη συντήρηση της οδοποιίας εξαιτίας διάβρωσης της επιφάνειας κ.λπ. Όλα αυτά μπορεί να συνεπάγονται αυξημένο κόστος και για αυτό δεν προκύπτει κίνητρο για πυρκαγιά δασικής έκτασης ή δάσους με σκοπό τη διάνοιξη δρόμων ή γενικά την κατασκευή έργων υποδομής. Σε κάθε περίπτωση, η οδοποιία σχεδιάζεται σε συνεργασία με τις δασικές αρχές ώστε να ικανοποιεί και τις δικές τους ανάγκες.
Βεβαίως, δεν ισχύει ούτε αυτό που ακούγεται μερικές φορές ότι δήθεν η πυρκαγιά οδηγεί σε αύξηση του ανέμου σε μια περιοχή και άρα σε μεγαλύτερη παραγωγή ενέργειας. Στην Ελλάδα, όπου η ανάπτυξη αιολικών πάρκων γίνεται κατά βάση σε σύνθετες (ορεινές, ημιορεινές) τοπογραφίες, η επίδραση στο αιολικό δυναμικό (το οποίο έχει γίνει γνωστό από μακροχρόνιες μετρήσεις πριν την εγκατάσταση) καθορίζεται κυρίως από την αύξηση της ταχύτητας του ανέμου που προκαλείται λόγω της σύνθετης τοπογραφίας. Η επίδραση αυτών των παραμέτρων στην ενεργειακή απόδοση της ανεμογεννήτριας καθορίζει την επιλογή του τύπου ανεμογεννήτριας που είναι κατάλληλος και αποδοτικός για το δεδομένο αιολικό δυναμικό, χωρίς διαφορά στο κόστος προμήθειας ή συντήρησης. Δηλαδή, δεν χρειάζεται να καεί το παρακείμενο δάσος για να βελτιωθεί η ενεργειακή αποδοτικότητα.
Πέραν αυτών, για τη μεταφορά των ανεμογεννητριών αξιοποιούνται υφιστάμενες οδοποιίες οι οποίες βελτιώνονται και διαπλατύνονται ή διανοίγονται νέες. Κάθε έργο οδοποιίας εκτελείται σύμφωνα με μελέτες που εγκρίνονται και επιβλέπονται από τις δασικές αρχές ώστε το έργο να συμμορφώνεται με τις προδιαγραφές δασικής οδοποιίας. Έτσι τα αιολικά πάρκα και τα συνοδά τους έργα έχουν ήδη βοηθήσει τις πυροσβεστικές δυνάμεις για την κατάσβεση των πυρκαγιών7.
Αιολικό πάρκο από τη Νότια Εύβοια (Παλαιόπυργο) που αποτυπώνει ότι η χάραξη δρόμων για τα αιολικά υποστήριξε σημαντικά το έργο των πυροσβεστικών δυνάμεων – Ιούλιος 2023
Αλήθεια
Όχι μόνο δεν ευθύνονται, αλλά επιπλέον προστατεύουν τα δάση.
Η αλήθεια είναι ότι τα αιολικά πάρκα, όχι μόνο δεν ευθύνονται για τις πυρκαγιές, αντιθέτως συμβάλλουν στην προστασία των δασών διότι:
α) Είναι ένα από τα αποτελεσματικότερα όπλα ενάντια στην κλιματική κρίση που απειλεί τα δάση.
β) Με τα έργα που εκτελούν στην περιοχή εγκατάστασης προστατεύεται το τοπικό δασικό σύστημα από την πυρκαγιά.
γ) Με τις αναδασώσεις ή τα άλλα δασοτεχνικά έργα που υλοποιούν σε περιοχές που υποδεικνύει η δασική αρχή, συμβάλλουν στην αναβάθμιση του δασικού περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής.
Είναι ένα από τα αποτελεσματικότερα όπλα ενάντια στην κλιματική κρίση που απειλεί τα δάση.
Το Σύνταγμα, ο νόμος και το Συμβούλιο της Επικρατείας
Η νομοθεσία3 που ισχύει έχει καθορίσει μια σειρά έργων που επιτρέπεται να εγκαθίστανται εντός δασών και δασικών εκτάσεων. Αυτά τα επιτρεπόμενα έργα καθορίζονται στα άρθρα 45-57 του νόμου 998/1979 όπως ισχύει και περιλαμβάνουν ,μεταξύ άλλων, στρατιωτικά έργα, έργα υποδομής, δημόσιους δρόμους, αγωγούς φυσικού αερίου και πετρελαίου, έργα ΑΠΕ, υδροηλεκτρικά έργα, γραμμές μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, εξόρυξη και εκμετάλλευση ορυκτών πρώτων υλών, μεταλλεία, λατομεία, κάποιες γεωργικές ή κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και αγροτικές χρήσεις, τουριστικές εγκαταστάσεις, χιονοδρομικά κέντρα, κατασκηνώσεις, καταφύγια, βιομηχανίες ξύλου και άντλησης και εμφιάλωσης νερού κ.λπ. Επομένως, δεν υφίσταται κανένας λόγος ή κίνητρο να καεί μια δασική έκταση για να πραγματοποιηθεί μια εγκατάσταση, όταν αυτή η εγκατάσταση επιτρέπεται ούτως ή άλλως να υλοποιηθεί στη δασική έκταση.
Συγκεκριμένα, η εγκατάσταση αιολικών πάρκων και των συνοδών τους έργων (π.χ. δρόμοι) επιτρέπεται εντός δασών και δασικών εκτάσεων και γενικά εκτάσεων η διαχείριση των οποίων γίνεται σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία, ύστερα από ειδική μελέτη και άδεια. Οι σχετικές διατάξεις βρίσκονται στο άρθρο 45, παρ. 3 και το άρθρο 53, παρ. 3 του νόμου 998/1979. Το επιτρεπτό της εγκατάστασης έχει κριθεί και γίνει αποδεκτό από το Συμβούλιο της Επικρατείας σε πολλές αποφάσεις του. Επομένως, η καταστροφή ενός δάσους ή μιας δασικής έκτασης δεν διευκολύνει την αδειοδότηση ή την εγκατάσταση ενός αιολικού πάρκου στην περιοχή.
Αντιθέτως, η καταστροφή μιας δασικής έκτασης οδηγεί υποχρεωτικά στην άμεση κήρυξή της ως αναδασωτέας. Αυτό συνεπάγεται, εύλογα, αυξημένες προϋποθέσεις και περισσότερους όρους για την εγκατάσταση εντός αυτής ενός επιτρεπόμενου έργου, όπως τα αιολικά πάρκα. Δηλαδή, όχι μόνο δεν υπάρχει διευκόλυνση αλλά υπάρχει εύλογη αύξηση της δυσκολίας τόσο ως προς το εύρος των απαραίτητων μελετών όσο και ως προς τα έργα που πρέπει να γίνουν. Ενδεικτικά, μετά την πυρκαγιά, στην περιοχή – είτε στα σημεία που θα γίνει η επέμβαση είτε γύρω από αυτά – θα υπάρχει πλέον υποχρέωση αναδάσωσης και αποκατάστασης της καμένης δασικής βλάστησης.
Έτσι, η νομική δυνατότητα εγκατάστασης ανεμογεννητριών σε αναδασωτέες εκτάσεις δεν δημιουργεί σε καμία περίπτωση κίνητρο για τον εμπρησμό δασών, αφού επιτρέπεται η εγκατάσταση τους σε υφιστάμενο δάσος και μάλιστα με περισσότερη ευκολία λόγω των επιπλέον προϋποθέσεων που θέτει το Συμβούλιο της Επικρατείας για τη χρησιμοποίηση αναδασωτέων εκτάσεων. Αντιθέτως, η απαγόρευση εγκατάστασης σταθμού αιολικής ενέργειας σε αναδασωτέες εκτάσεις θα δημιουργούσε ισχυρό κίνητρο εμπρησμού σε όσους αντιτίθενται σε τέτοιου είδους έργα4.
Τα αιολικά πάρκα προστατεύουν το δασικό περιβάλλον
Όταν πραγματοποιούνται εγκαταστάσεις αιολικών πάρκων ή άλλες επιτρεπτές επεμβάσεις σε δασικές εκτάσεις, οι υπεύθυνοι φορείς υποχρεούνται και εκτελούν έργα αποκατάστασης στον ευρύτερο χώρο εγκατάστασης.
Επιπλέον, υποχρεούνται και εκτελούν πρόσθετα έργα αναδάσωσης ή δασοτεχνικά έργα σε άλλους χώρους. Τους χώρους αυτούς και τα έργα, τα υποδεικνύουν οι δασικές αρχές, οι οποίες εγκρίνουν τις σχετικές μελέτες, επιβλέπουν την εκτέλεσή τους και τα παραλαμβάνουν εκδίδοντας τη σχετική βεβαίωση. Η σχετική διάταξη βρίσκεται στην παρ. 8 του άρ. 45 του ν. 998/1979, όπως ισχύει6.
