ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Μύθος #4
Οι ανεμογεννήτριες δεν ανακυκλώνονται.
Η πρόκληση της ανακύκλωσης των πτερυγίων
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στα πτερύγια είναι σύνθετα υλικά, όμοια με αυτά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή πλοιαρίων και σκαφών αναψυχής, τα οποία δεν είναι τοξικά μετά την κατασκευή τους.
Πιο συγκεκριμένα:
- Εξωτερικά, τα υφιστάμενα πτερύγια αποτελούνται συνήθως από υαλονήματα, ενώ η επικάλυψή τους κατασκευάζεται με επιστρώσεις από πολυεστερικά υλικά.
- Εσωτερικά, περιέχουν πολυμερή υλικά, όπως πολυεστέρα, PVC και εποξικά ή θερμοπλαστικά υλικά, και συνήθως χρησιμοποιείται ξύλο balsa ή αφρός πολυουρεθάνης. Επίσης, περιέχουν μεταλλικά μέρη από σίδηρο, κυρίως στο σημείο σύνδεσης των πτερυγίων στην πλήμνη (hub), καθώς επίσης και αγωγούς χαλκού ή σιδήρου για την αντικεραυνική προστασία.
Η ανακύκλωση των σύνθετων υλικών, όπως αυτά που υπάρχουν στα πτερύγια των ανεμογεννητριών αποτελεί μια παγκόσμια πρόκληση6. Για αυτό είναι εξαιρετικά σημαντική η πρόοδος που, όπως αναφέρθηκε, έχει ήδη επιτευχθεί για νέες διεργασίες και νέα υλικά. Σχετικά συνέδρια έχουν οργανώσει το πρόγραμμα ETIPWind7, η ΕΛΕΤΑΕΝ8 και άλλοι.
Πέρα από την πρόοδο που έχει επιτευχθεί πρόσφατα, υπάρχουν από παλιότερα διάφορες τεχνικές ανακύκλωσης σύνθετων υλικών, οι οποίες όμως δεν είναι τόσο αποδοτικές, είτε επειδή είναι ακριβές ή ενεργοβόρες, είτε επειδή απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στην εκτίμηση των επιπτώσεων από τις εκπομπές των διαδικασιών είτε επειδή οδηγούν σε προϊόντα χαμηλής αξίας. Παραδείγματα9 τέτοιων μεθόδων είναι η συν-επεξεργασία στη βιομηχανία τσιμέντου, η μηχανική επεξεργασία (άλεση), η πυρόλυση, η high voltage pulse fragmentation, η διαλυτόλυση ή σολβόλυση (solvolysis), η αεριοποίηση / ρευστοποιημένη κλίνη και η αποτέφρωση.
Επιλογές για τη διαχείριση των πτερυγίων
Όπως συμβαίνει με τα υλικά οποιασδήποτε δραστηριότητας, έτσι και στην περίπτωση των πτερυγίων προηγούνται η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση και η αλλαγή χρήσης για να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμά τους.
Όταν αυτές οι λύσεις δεν είναι εφικτές, τότε επιδιώκεται η ανακύκλωση (Διάγραμμα 14).
H πρωτοβουλία URBAN BLADES
Ως εναλλακτική λύση διαχείρισης, μέσα από την πρωτοβουλία URBAN BLADES10, η ΕΛΕΤΑΕΝ προωθεί την αξιοποίηση παλιών πτερυγίων από αιολικά πάρκα στην Ελλάδα για την κατασκευή προϊόντων αστικού εξοπλισμού (παγκάκια, στάσεις λεωφορείων, info kiosk κ.ά.) και επίπλων (Εικόνα 9). Ήδη, τα γραφεία της ΕΛΕΤΑΕΝ κοσμούνται από παλιά πτερύγια που άλλαξαν χρήση και μετατράπηκαν σε έπιπλα προσεγμένου σχεδιασμού. Αρκετές αιολικές επιχειρήσεις έχουν διαθέσει στην ΕΛΕΤΑΕΝ παροπλισμένα πτερύγια για να μετατραπούν σε νέα προϊόντα11, 12.
Τι συμβαίνει στα αιολικά πάρκα όταν τελειώσει η διάρκεια ζωής τους
Όταν ολοκληρωθεί η διάρκεια ζωής του αιολικού πάρκου και σταματήσει η λειτουργία του, ο εξοπλισμός αποξηλώνεται, ακολουθεί κατάλληλη επεξεργασία και ο χώρος αποκαθίσταται. Συνήθως, στον ίδιο χώρο θα εγκατασταθούν νέες ανεμογεννήτριες, πιο σύγχρονες και πιο παραγωγικές, ώστε η παραγωγή καθαρής ενέργειας να συνεχιστεί με αξιοποίηση των ήδη υφιστάμενων υποδομών (π.χ. δίκτυο).
Εξειδικευμένες εταιρείες, είναι διαπιστευμένες για αυτόν τον σκοπό, παραλαμβάνουν και διαχειρίζονται ή ανακυκλώνουν τα υλικά των παλιών ανεμογεννητριών, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα υλικά των θεμελίων, ο πυλώνας, τα υπόλοιπα συστήματα των ανεμογεννητριών και τα πτερύγια. Παράλληλα, τα θεμέλια των παλιών ανεμογεννητριών καταστρέφονται, ανασύρονται και το έδαφος αποκαθίσταται στην πρότερη κατάστασή του.
Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν σε σχετική ανακοίνωση της ΕΛΕΤΑΕΝ14, στην οποία περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, σύνοψη των νομικών υποχρεώσεων15 για αποκατάσταση, φωτογραφίες περιπτώσεων αποκατάστασης (περιλαμβανομένων των θεμελίων)16 και παραδείγματα πιστοποιητικών διαχείρισης πτερυγίων στην Ελλάδα.
Αλήθεια
Τα υλικά μιας ανεμογεννήτριας ανακυκλώνονται κατά 85-90%. Στόχος είναι το 100% και έχει ήδη συντελεστεί μεγάλη πρόοδος για αυτό. Επίσης, στο σύνολό τους μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να αλλάξουν χρήση.
Μια ανεμογεννήτρια αποτελείται από τα θεμέλια, τον πυλώνα, τη γεννήτρια και τα πτερύγια. Μετά το πέρας του κύκλου ζωής της, η ανεμογεννήτρια αποσυναρμολογείται, γίνεται η διαχείριση των επιμέρους υλικών της και ο χώρος αποκαθίσταται. Το ποσοστό ανακύκλωσης είναι σημαντικό (85-90%1, 2). Πρόκληση, ωστόσο, αποτελούν τα πτερύγια λόγω των σύνθετων υλικών (composite materials) που περιλαμβάνουν. Για την αποτελεσματική ανακύκλωσή τους έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος τα τελευταία χρόνια.
Στόχος του αιολικού κλάδου είναι η ανακύκλωση να φθάσει το 100%. Παρά τη μεγάλη ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας, τα επόμενα χρόνια, το μερίδιο των αποβλήτων που είναι σύνθετα υλικά από ανεμογεννήτριες θα είναι παγκοσμίως μικρότερο από 10% του συνόλου αυτών των αποβλήτων το 20253. Ήδη οι κατασκευάστριες εταιρείες ανεμογεννητριών έχουν σχεδιάσει και εφαρμόσει λύσεις σε δύο μέτωπα:
α) Έχουν αναπτύξει νέες τεχνικές για την αποδοτική ανακύκλωση των υφιστάμενων πτερυγίων με διαχωρισμό των υλικών τους. Τα διαχωρισμένα υλικά χρησιμοποιούνται για την κατασκευή νέων πτερυγίων4.
β) Έχουν αναπτύξει νέα υλικά ώστε τα νέα πτερύγια να είναι πλήρως ανακυκλώσιμα με πιο εύκολο και αποτελεσματικό τρόπο. Τέτοια πτερύγια έχουν ήδη εγκατασταθεί και διατίθενται πλέον στη διεθνή αγορά5.
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στα πτερύγια είναι σύνθετα υλικά, όμοια με αυτά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή πλοιαρίων και σκαφών αναψυχής, τα οποία δεν είναι τοξικά μετά την κατασκευή τους.
Οι επιλογές για τη διαχείριση των πτερυγίων είναι οι εξής, κατά σειρά προτίμησης:
1. Πρόληψη. Μείωση των σύνθετων υλικών και αντικατάστασή τους με άλλα ανακυκλώσιμα υλικά κατά τον σχεδιασμό των πτερυγίων.
2. Επαναχρησιμοποίηση υλικών. Επέκταση του χρόνου ζωής των πτερυγίων με καλύτερη συντήρηση και πιο τακτικές επισκευές. Δυνατότητα επαναχρησιμοποίησής τους.
3. Αλλαγή χρήσης. Χρήση τμημάτων των πτερυγίων ως εξαρτήματα σε άλλες κατασκευές, π.χ. κτίρια, έπιπλα ή παιδικές χαρές (Εικόνες 5, 6, 7) ή ως υλικά για τη δημιουργία ηχοπετασμάτων (Εικόνα 8) που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της έντασης των ήχων από την κίνηση στους αυτοκινητόδρομους.
4. Ανακύκλωση. Χρήση ενέργειας και άλλων πόρων για τη μετατροπή των υλικών των πτερυγίων και την εκμετάλλευσή τους σε νέα διαφορετική λειτουργική χρήση.
5. Ανάκτηση. Απομάκρυνση όλων των επιμέρους στοιχείων που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και μετατροπή των υπολειμμάτων σε καύσιμο ή θερμική ενέργεια.
6. Απόθεση. Εφόσον δεν υπάρχει δυνατότητα να αξιοποιηθούν με έναν από τους παραπάνω εναλλακτικούς τρόπους, γίνεται η απόθεσή τους σε κατάλληλους χώρους. Η ευρωπαϊκή ένωση αιολικής ενέργειας WindEurope – εθνικός εκπρόσωπος της οποίας είναι η ΕΛΕΤΑΕΝ– έχει ζητήσει την προώθηση ευρωπαϊκής νομοθεσίας που να απαγορεύει την ταφή παλιών πτερυγίων στην Ευρώπη13.
